ÁST Í UNDIRHEIMUM

Bryndís Schram fjallar um ÁST Í UNDIRHEIMUM í Tjarnabíói

Á undanförnum árum hefur gamla Tjarnarbíó orðið æ fyrirferðarmeira í íslensku menningarlífi. Þar er aldrei lognmolla, stöðugur straumur fólks, bæði innfæddu og erlendu, fólks með öðru vísi hugmyndir, fólks, sem vill láta að sér kveða, vill breyta og bæta samfélagið, gera gagn, vera með – njóta lífsins.

Þeir sem reka Tjarnarbíó eru sjálfstætt starfandi atvinnusviðslistamenn, sem annað hvort rúmast ekki inni í atvinnuleikhúsum landsins eða hafa kosið að vinna sjálfstætt. Sumir eru þannig innréttaðir, að þeir vilja heldur vera sínir eigin herrar, velja sér verkefni sjálfir, í stað þess að þiggja hvað sem er. Þeir vilja taka afstöðu, jafnvel ögra samfélaginu. Því að leikhús er í eðli sínu hápólitískt. Og leikhúsið á erindi við alla.

Á þessum vetri verða meira en tuttugu leiksýningar settar á svið, og aðsóknin hefur aldrei verið meiri. Sannkallaður vaxtarsproti íslenskrar leiklistar. Alltaf skrefinu á undan, jafnvel komið ögn inn í framtíðina – eins og ég varð vitni að í seinustu viku, þegar mér var boðið að sjá leikritið

SOL, stafræn ást í háskerpu

Höfundar: Hilmir Jensson og Tryggvi Gunnarsson
Leikstjóri: Tryggvi Gunnarsson
Leikendur: Hilmir Jensson, Kolbeinn Arnbjörnsson, og Salóme Rannveig Gunnarsdóttir
Aðstoðarleikstýra: Bryndís Ósk Ingvarsdóttir
Hreyfihönnuður: Sigríður Soffía Níelsdóttir
Leikmynd: Tryggvi Gunnarsson og Valdimar Jóhannsson
Ljósahönnun: Hafliði Emil Barðason og Valdimar Jóhannsson
Búningar: Tryggvi Gunnarsson

„Davíð upplifir umhverfi sitt sem tvo aðskilda heima. Annars vegar raunheiminn, þar sem hann býr einn í stúdíóíbúð sinni, hræddur við það , sem er hinum megin við útidyrnar, og hins vegar heim tölvuleikja og netsambanda. Þar eru engin vandamál. Þar getur hann verið nákvæmlega sá, sem hann vill vera. Þar getur hann líka verið með SOL“, segir í kynningu á verkinu í leikskrá.

Lesa meira

HARMLEIKUR ALLRA TÍMA

Bryndís Schram skrifar um Medeu eftir gríska leikskáldið Evripídes í þýðingu Hrafnhildar Hagalín sem var frumsýnt í Borgarleikhúsinu þann 13. Janúar, 2018.

Listrænir stjórnendur:

Leikstjóri: Harpa Arnardóttir
Leikmynd og búningar: Filippía I. Elísdóttir
Dramaturg: Hrafnhildur Hagalín
Lýsing: Björn Bergsteiknn Guðmundsson
Tónlist: Valgeir Sigurðsson
Danshöfundur: Lovísa Ósk Gunnarsdóttir
Hljóð: Garðar Borgþórsson
Leikgervi: Filippía Borgþórsdóttir og Margrét Benediktsdóttir Sýningarstjórn: Christofer Astridge

Leikarar:

Kristín Þóra Haraldsdóttir
Hjörtur Jóhann Jónsson
Edda Björg Eyjólfsdóttir
Jóhann Sigurðsson
Arnar Dan Kristjánsson
Lovísa Ósk Gunnarsdóttir
Lydía Katrín Steinarsdóttir
Hilmar Máni Magnússon

Medea er einhver frægasta kvenpersóna grískra fornbókmennta. Leikritið var skrifað næstum fimm hundruð árum fyrir kristburð. Það fjallar um ást og afbrýði, kenndir sem enn þann dag í dag – meira en tvö þúsund árum síðar – eru örlagavaldar í lífi manna. Það fjallar um það, „hvernig funheitar ástríður geta snúist upp í kolsvart hatur“ – svo blint, að konan er reiðubúin að fórna börnum sínum til að ná fram hefndum“. „Þau öfl, sem hér eru að verki, þekkjum við öll. Lítum í eigin barm. Í innsta kjarnanum byltist dýrið, sem hún berst við“.

Medea og Jason, hinn svikuli eiginmaður, höfðu lent í valdaerjum í heimalandinu. Þau voru á flótta, áttu ekkert fast land undir fótum lengur. Kreon, konungur í Korinþu, hafði af örlæti sínu veitt þeim landvistarleyfi. En þau eru ekki fyrr búin að „taka upp úr töskunum“, en Jason svíkur Medeu og leggst með dóttur Kreons. Hyggst gera hana að eiginkonu sinni. Medea er svívirt, niðurlægð. Hatrið nær heljartökum á henni. Hennar fyrsta hugsun er hefnd.

Lesa meira

Þrotlaust útkall

Bryndís Schram skrifar um Himnaríki og helvíti, eftir Jón Kalmann Stefánsson. Frumsýnt í Borgarleikhúsinu 11. janúar, 2018.

Listrænir stjórnendur:

Leikgerð: Bjarni Jónsson
Leikstjórn: Egill Heiðar Anton Pálsson
Leikmynd og kvikmynd: Egill Ingibergsson
Búningar: Helga I. Stefánsdóttir
Lýsing: Þórður Orri Pétursson
Frumsamin tónlist og og hljóðmynd: Hjálmar H. Ragnarsson
Teikningar og kvikun: Þórarinn Blöndal
Hljóð: Baldvin Þór Magnússon
Leikgervi: Helga I. Stefánsdóttir og Árdís Bjarnþórsdóttir
Sýningarstjórn: Pála Kristjánsdóttir og Vigdís Perla Maack

Leikarar:

Þuríður Blær Jóhannsdóttir
Margrét Vilhjálmsdóttir
Sigrún Edda Björnsdóttir
Katla Margrét Þorgeirsdóttir
Birna Rún Eiríksdóttir
Bergur Þór Ingólfsson
Valur Freyr Einarsson
Hannes Óli Ágústsson
Haraldur Ari Stefánsson
Björn Stefánsson
Pétur Eggertsson
Sólrún Ylfa Ingimarsdóttir

„Orðin okkar eru eins konar björgunarsveitir í þrotlausu útkalli, þær eiga að bjarga liðnum atburðum og slokknuðum lífum undan svartholi gleymskunnar, og það er alls ekki smátt hlutverk,“ segir höfundur í upphafi fyrstu bókar.

Sögusviðið er Djúp og Jökulfirðir. Þetta er heljarslóðarorrusta umkomulauss fólks við náttúruöflin – upp á líf og dauða. Það hvarflar ekki að nokkrum manni, að á þessum náströndum leynist bæjarheitið Unaðsdalur – fegurst bæjarheiti á íslensku. Hvað þá heldur, að sjálft Nóbelskáldið hafi lýst því yfir, að fegursta bókarheiti á íslensku væri: Frá Djúpi og Ströndum. Í sögum Kalmanns er nefnilega ekkert sumar.

Lesa meira

OKKAR IBSEN

Bryndís Schram skrifar um Hafið – frumsýnt í Þjóðleikhúsinu 26. Des. 2017

Höfundur: Ólafur Haukur Símonarson
Leikstjóri: Sigurður Sigurjónsson
Leikmynd: Finnur Arnar Arnarson
Búningar: Þórunn María Jónsdóttir
Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson
Tónlist: Guðmundur Óskar Guðmundsson

Það ríkti ekki bara þessi hefðbundni jólafiðringur á göngum Þjóðleikhússins á síðustu frumsýningu ársins á annan í jólum. Stemningin var rafmögnuð – aldrei þessu vant klæddust karlarnir stífpressuðum svörtum buxum, voru með hvítt um hálsinn og í þröngum jökkum, og konurnar státuðu öllum skala tískunnar, ýmist í dragsíðum svörtum kjólum eða knallstuttum pínupilsum, sem ekkert gátu falið. Það stóð eitthvað mikið til. Við biðum öll í ofvæni. Sýning kvöldsins var til heiðurs leikskáldinu góða, Ólafi Hauki Símonarsyni, sjötugum.

Ólafur Haukur á glæsilegan feril að baki. Hann hefur samið fjölda leikrita, bæði fyrir leiksvið, útvarp og sjónvarp. Hver man ekki eftir Gauragangi eða Bílaverkstæði Bubba? Verk, sem gengu endalaust og öll þjóðin var farin að kunna utanbókar. Að ég tali nú ekki um söngtextana hans – Eniga meniga eða Ryksugan á fullu, sem Olga Guðrún gerði heimsfrægt á sínum tíma.

Lesa meira

Samviskubit?

Höfundur: Florian Zeller
Leikstjóri: Kristín Jóhannesdóttir
Leikarar: Eggert Þorleifsson, Edda Arnljótsdóttir, Harpa Arnardóttir, Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Sveinn Ólafur Gunnarsson, Þröstur Leó Gunnarsson
Leikmynd: Stígur Steinþórsson
Búningar: Þórunn María Jónsdóttir
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Tónlist: Borgar Magnason
Hljóðmynd: Elvar Geir Sævarsson og Borgar Magnason
Þýðing: Kristján Þórður Hrafnsson

Mér varð óneitanlega oft hugsað til míns eigin föður í gærkvöldi, þar sem ég sat í leikhúsinu og ýmist grét eða hló yfir ömurlegum elliglöpum André gamla (sem er leikinn af Eggerti Þorleifssyni) – hvernig hann smám saman gefst upp fyrir ellinni, er yfirbugaður, kominn á stofnun og hættur að vera til.

Tvisvar verður gamall maður barn, segir máltækið. „Þú ferð aldrei á elliheimili, ég skal passa þig,“ sagði ég oft við pabba minn á góðum stundum. Þá var hann enn í fullu fjöri, átti heiminn, glæsilegur, örlátur og stórhuga – sterkur persónuleiki. Að vísu ekki verkfræðingur, eins og André, heldur stórkaupmaður, sem átti fyrir mörgum að sjá. En þrátt fyrir stór orð og fögur fyrirheit, þá endaði pabbi sitt líf á dvalarheimili aldraðra. Þar sáu góðar konur – ókunnugar konur – um, að hann tæki lyfin sín, hreyfði sig og borðaði reglulega. Ég var víðs fjarri, stungin af. Ég brást honum, þegar á reyndi. Hann sem var alla tíð svo góður við mig, elskaði mig ofurheitt – en ég brást. Og ég hef aldrei fyrirgefið sjálfri mér.

Lesa meira

Ástarjátning

A THOUSAND TONGUES
Gjörning í Tjarnarbíói
Gjörandi: Nini Julia Bang
Leikstjóri: Samantha Shay
Dramaturg: Jaroslaw Fret
Ljósameistari: Nicole Pearce
Hljóðmeistari: Paul Evans
Tæknistjóri: Hafliði Emil Barðason
Framleiðendur: Dagný Gísaldóttir og Hallfríður Þóra Tryggvadóttir

Gjörningurinn hófst um leið og dyrnar lukust upp og gestir gengu hljóðlega inn í dimman salinn.Við áttum í vændum ferð til tíu landa– sem stóð þó svo örstutt, rétt eins og ein kennslustund í lífsleikni – innan við klukkutíma.

Lesa meira

Þeir sem þora

ÓVINUR FÓLKSINS
eftir Henrik Ibsen
Í þýðingu og leikgerð Grétu Kristínar Ómarsdóttur og Unu Þorleifsdóttur

Leikstjórn: Una Þorleifsdóttir
Leikmynd og búningar: Eva Signý Berger
Tónlist: Gísli Galdur Þorgeirsson
Hljóðmynd: Gísli Galdur Þorgeirsson
Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson
Aðstoðarleikstjóri og dramatúrg: Gréta Kristín Ómarsdóttir

Ég er soldið farin að ryðga í Ibsen – þessum skelmi borgaralegs samfélags í Noregi – og síðar um allan hinn „upplýsta heim“. Var hann ekki hinn mikli afhjúpari, rannsóknarblaðamaður – eins og það heitir nú til dags – sem notaði leiksviðið sem miðil?

Lesa meira

Sannleiksvitni aldarinnar

1984 eftir George Orwell í þýðingu Eiríks Arnar Norðdahl í Borgarleikhúsinu.

Leikgerð: Robert Icke og Duncan Macmillan
Leikstjóri:Bergur Þór Ingólfsson
Leikmynd: Sigríður Sunna Reynisdóttir og Elísabet Alma Svendsen
Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmundsson
Leikgervi: Margrét Benediktsdóttir
Tónlist og hljóð: Garðar Borgþórsson
Myndband: Ingi Beck

Það verður ekki annað sagt, en að reykvískur leikhúsvetur fari af stað með látum að þessu sinni og setji markið hátt. Það eru gerðar kröfur til áhorfenda sem aldrei fyrr, og engum er hlíft – vaknaðu maður!

Lesa meira

Sýrlandsstríðið við stofuborðið

Þjóðleikhúsið frumsýnir SMÁN, eftir Ayad Akhtar.

Í þýðingu Auðar Jónsdóttur og Þórarins Leifssonar.
Leikstjóri: Þorsteinn Bachmann, tónlist Borgar Magnason.
Lýsing Jóhann Friðrik Ágústsson, leikmynd Palli Banine.
Aðstoðarleikstjórar Aron Þór Leifsson og Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir.

Ef þú vilt fá brennheitustu íkveikjuefni samfélagsins beint í æð, farðu þá í Kúluna, (í kjallaranum við Sölvhólsgötu). Það er þarna allt saman og vel útilátið. Árekstrar menningarheima (Huntington: Clash of Civilisations). Flóttamannavandamálið. Innflytjendavandamálið. Gyðingavandamálið. Múhameðstrúarvandamálið. Kynþáttavandamálið. Aðlögunarvandamáið. Allt saman serverað við kvöldverðarborðið á venjulegu millistéttarheimili í New York. Eiginlega er þetta uppvakningur af Ibsen gamla. Þjóðfélagið inni á gafli við stofuborðið.

Lesa meira

Eins og enginn sé morgundagurinn

Frumsýning í Tjarnabíói Kæra manneskja

Dansverk undir handleiðslu Valgerðar Rúnarsdóttur – Flytjendur: Ragnar Ísleifur Bragason, Snædís Lilja Ingadóttir, Valgerður Rúnarsdóttir og Védís Kjartansdóttir Tónlist: Áskell Harðarson Leikmyndir og búningar: Ragnheiður Maísól Sturludóttir Ljósahönnun: Kristján Darri Kristjánsson

Við höldum áfram að umgangast móður jörð eins og enginn sé morgundagurinn.

Enn segjum við bara takk, þegar strákurinn á kassanum í Bónus spyr: Má bjóða þér poka? Einn eða tvo? Hring eftir hring. Við komum aftur í búðina, dag eftir dag – og alltaf þiggjum við plastpoka. Alveg hugsunarlaust.

Lesa meira