Category: Minningagreinar

Dóra kom óvænt inn í líf mitt, þegar ég var bara sextán og nýsloppin inn í MR – Lærða skólann í Reykjavík – feimin og hlédræg. Hún var hávaxin, grannholda, laus við allt tildur og full sjálfstrausts. Hún var satt að segja allt öðruvísi en flestar hinar stelpurnar í bekknum, bæði frumleg í hugsun, skemmtilega sérviskuleg og býsna fyndin þegar vel lá á henni. Og ekki skorti hana sjálfstraustið. Hún leyfði sér jafnvel að sproksetja kennarann, sem gerði því skóna að við værum bara komnar í MR sem biðsal hjónabandsins, í leit að hinum rétta – eða þá til að ná máli sem flugfreyjur í háloftunum!

Þau eru að hverfa á braut hvert á fætur öðru – ganga út af leiksviði lífsins – gamlir vinir, bóhemar og artistar, sem voru í blóma lífsins á seinni hluta liðinnar aldar. Í daglegu lífi minntu þau á persónur úr skáldsögum, sem ekki fundu sér stað innan ramma hversdagsleikans – höfnuðu enda hversdagleikanum. Í þeirra augum var lífið – með öllum sínum sorgum og allri sinni gleði – óendanlegt yrkisefni, sem þau spunnu sinn þráð úr. Guðmunda Elíasdóttir og Bragi Ásgeirsson, bæði tvö nágrannar og vinir á Vesturgötunni, Thor Vilhjálmsson, sem kom alla leið úr Vogunum til að lesa upp úr nýjum bókum fyrir vini í gamla bænum. Öll nýgengin – og nú síðast Sigurður A. Magnússon, saddur lífdaga.

Aldís Þorbjörg Brynjólfsdóttir Schram, móðir mín, hefði orðið hundrað ára í dag, 23. mars. Þess vegna skrifa ég eftirfarandi:

Mamma vann aldrei úti. Mamma sagði ósjaldan: Æ, ég var aldrei mikið fyrir börn! Samt eignaðist hún sjö krakka og féll aldrei verk úr hendi. Saumaði á okkur, prjónaði á okkur, fór í ber á hverju ári, sultaði, tók slátur, bakaði reglulega og eldaði mat upp úr danskri kokkabók, sem lá alltaf á eldhúsborðinu. Fiskur alla daga – ýsa var það, heillin – ýmist soðinn eða steiktur, saltaður eða reyktur. Stundum bollur eða kássur.

Kæri vinur – Svona byrja ég bréf til Braga í águst fyrir þremur árum. Sýning á verkum hans stóð yfir á Kjarvalsstöðum. Við höfum keypt bókina: „Augnasinfónía – myndlist Braga Ásgeirssonar í sextíu ár“.

Í þessu bréfi rifja ég upp, hvernig ég, ung listaspíra í Reykjavík á sjöunda áratugnum, hefði heillast af verkum hans, einkum og sér í lagi grafíkinni. Og konunum í grafíkinni. Ég sagði honum, hvernig mér hefði jafnvel tekist að eignast nokkur þessara verka með því að spara við mig í ýmsum óþarfa. Og svo, hvernig þessar konur hans, heillandi en látlausar í tign sinni, hefðu fylgt mér sem ljós á lífsins braut, bæði heima og að heiman. Þær hefðu svalað fegurðarþrá minni og eflt kvenleika minn. Ég nefndi myndina „Íhygli“, fyrstu grafikmyndina, sem ég eignaðist og síðan margar aðrar. Og loks „Ástríður“, sem var sú seinasta.

Það snertir okkur djúpt, þegar við heyrum af andláti nemenda okkar – við hugsum alltaf til þeirra sem unga fólksins, sem á lífið framundan.

Bidsted á þetta inni hjá þér,” sagði Jón Baldvin við mig. Eftir á að hyggja er þetta alveg rétt hjá honum. Bidsted á það svo sannarlega inni hjá mér, að ég minnist hans nokkrum orðum.

Hann var minn mentor á árunum milli tektar og tvítugs – fyrsti maðurinn, mér vandalaus, sem ég hreifst af, leit upp til, hlakkaði til að hitta á hverjum degi í mörg ár.
Við kölluðum hann alltaf Bidsted – aldrei Erik, það gaf til kynna hæfilega fjarlægð.

Þegar ég lít til baka finnst mér, að ég hafi verið hálfgert barn. Fylgdarsveinn minn – skáldið – var að vísu af barnsaldri, en engu að síður unglingslegur og óreyndur. Hann tók starf sitt mjög alvarlega, gætti mín af stakri samviskusemi og hvorki gantaðist við mig né áreitti. Engu að síður villtumst við af leið – og í heilan dag vorum við strandaglópar í New York. Þar hafði skáldið setið á skólabekk nokkrum árum fyrr.

Það eru tæp fjörutíu ár frá því að fundum okkar Ómars – eins og við íslenskir vinir hans, nefndum hann – bar sama fyrir hreina tilviljun. Og á ólíklegum stað – Osta- og smjörsölunni. Ég var nýflutt suður aftur, eftir að ævintýri okkar Jóns Baldvins við Menntaskólann á Ísafirði lauk.

Fyrsta minning mín um Margréti í Dalsmynni var, þar sem hún kom í bæinn færandi hendi með ull til ömmu minnar, Margrétar Magnúsdóttur. Þetta voru vöruskipti milli bóndakonunnar og sjómannskonunnar. Margrét í Dalsmynni hafði fyrir mörgum börnum að sjá. Amma mín átti fjölda barnabarna og sendi nöfnu sinni í Dalsmynni föt af þeim handa ungviðinu. Í staðinn fékk hún ullina.