bryndis.schram@gmail.com
Hér koma sjö greinar, sem ég var eiginlega alveg búin að gleyma.
Þær eru frá árunum 1988 og 89, en þá ritstýrðu þeir félagar Björn Vignir Sigurpálsson og Árni Þórarinsson helgarkálfi í Morgunblaðinu – og það voru þeir, sem báðu mig um að skrifa. Ég var í vinnu hjá Stöð 2 – en á sama tíma var allt vitlaust í pólitíkinni – og yfirleitt enduðu allar umræður í eldhúsinu mínu á Vesturgötunni, eins og fram kemur strax í fyrstu greininni.
1989 – 9ndi nóvember – fall Berlínarmúrsins. Það er fjórðungur úr öld síðan. Samt finnst mér einhvern veginn, eins og þetta hafi allt gerst í gær. Ég man, að ég kom þarna með manninum mínum nokkrum vikum síðar. Það var eins og fólk væri ekki enn farið að trúa sínum eigin augum – jú, jú það sá brotin úr múrnum, allt á tjá og tundri, greið leið – en samt. Rykmökkurinn hékk í loftinu, tötralegt fólkið stóð í hópum, talaði saman í hálfum hljóðum og starði á vegsummerkin. Kannski var þetta allt draumur, sem átti eftir að snúast upp í martröð. Við hittum að máli jafnaðarmenn úr gömlu Vestur-Berlín, og þeir spáðu í framtíðina út frá orðum Willys Brandt: „Nú grær það saman, sem sprottið er af sömu rót“.
Þetta voru mikil tímamót – og ekki bara fyir Þjóðverja, heldur líka fyrir Tékka og Slóvaka, Pólverja, Ungverja og aðra Austur-Evrópumenn. Á tímabili leit út fyrir, að Eystrasaltsþjóðirnar þrjár, Eistar, Lettar og Litháar, myndu lokast inni í Sovétríkjunum. Þeir sluppu ekki út fyrr en á seinustu stundu – þremur árum seinna.
Hvað það er annars skrítið að búa í svona litlu þorpi – það er að segja, að vera í svona mikilli nálægð við íbúana. Næstum eins og að búa í blokk. Að vísu hef ég aldrei búið í blokk, en ég bjó á Ísafirði í nokkur ár. Það er líka þorp, en samt enginn þorpsblær eins og hér. Byggðin breiðir úr sér þvert yfir Eyrina og það er langt á milli húsa. Á vetrardögum grúfir dimm þoka yfir bænum, og maður er aleinn í heiminum.
Fjarlægðin milli mín og heimamanna var töluverð – bæði í líkamlegum og andlegum skilningi – alla vega til að byrja með. Kannski var fólk á verði gagnvart okkur – við vorum skólameistarahjónin – tilheyrðum hvorki stétt sjómanna né uppflosnuðum bændum úr Djúpinu. Vorum aðkomufólk og breytti engu, þótt maðurinn minn væri fæddur á Ísafirði og hefði átt þar ógleymanlega æsku.
Í annarri viku októbermánaðar er haldið upp á dag Rosario, hinnar hreinu meyjar, hér í Salobrena. Þá ganga bestu synirnir um götur þorpsins með líkneski á herðum og krossa sig í bak og fyrir. Það er sagt, að mannúðin eigi uppruna sinn í kristinni kenningu. Og hvað sagði ekki fjallræðumaðurinn: “Það sem þér viljið, að aðrir menn gjöri yður, það skulið þér og þeim gjöra”. Flóknara er það nú eiginlega ekki.
Við hefðum svo sem aldrei veitt þessum strák neina athygli – enda förum við ekki á þennan kebabstað, þar sem hann vinnur – eða vann á – niðri á strönd. Það var auðvitað Kolfinna, sem kom honum á framfæri við okkur. Kolfinna hefur alveg dæmalausa hæfileika til að laða að sér landlaust fólk, sem á hvergi höfði sínu að halla. Það leitar hana uppi, hvort sem það er í Reykjavík, Brüssel eða bara á ströndinni hér fyrir neðan. Svo kom að því, að Kolfinna kvaddi, en vandamálið varð eftir hjá okkur.
Snæfríður heitin, dóttir mín, lektor við Háskólann á Bifröst, var vinur og aðdáandi Jóhönnu geitabónda á Háafelli í Hvítársíðu og brautryðjandastarfs hennar. Minnug þeirrar vináttu set ég eftirfarandi orð á blað.
Fyrir Alþingiskosningar 2013 fluttu tveir stjórnarandstöðuþingmenn, þeir Sigurður Ingi Jóhannsson og Ásmundur Einar Daðason, þingsályktunartillögu með áskorun á þáverandi atvinnuvegaráðherra um að grípa þegar í stað til aðgerða til að forða íslenska geitfjárstofninum frá útrýmingarhættu, því að „ef ekki verður nú þegar brugðist við þeirri stöðu, sem íslenski geitfjárstofninn er í, er hætt við, að það verði brátt um seinan“.
We are on our way to a flamenco feast at La Traviesa restaurant. The restaurant sits high upon a cliff in the Casco Antiguo of Salobrena, with a panoramic view across the Costa Tropical. The bar and the kitchen are actually inside a cave, while the guests sit outside, enjoying the spectacular vista. The sun is disappearing behind the mountains. Soon it will be dark. The candles are lit, casting flickering shadows over the romantic surroundings, as the guests wait for the artists to arrive.
The guitarist is already here. He looks as if he was born with this instrument in his hands. Music runs in his family – most likely it was daddy who helped him with his first grips. The guitar rests in his lap, his fingers caressing the strings like a sensitive lover. A promising beginning.
Móðir jörð skartar sínu fegursta hér um þessar mundir. Kletturinn okkar er umvafinn gróðri í öllum regnbogans litum, gulum, rauðum, grænum og bláum – en aðallega þó fjólubláum. Blómin brjóta sér leið upp úr djúpum sprungum í átt til sólar. Þau klifra upp hvítkalkaða húsveggi og gefa lífinu lit og angan. Jafnvel kaktusar hafa tekið gleði sína og blómstra eins og öll hin. Sólin er komin vestur fyrir klettinn, eldrauð og bústin, og ætlar að fara að leggja sig. Og þegar hún er horfin í hafið, og myrkrið skollið á, hefst flamencohátíð í þorpinu okkar. Við erum á leiðinni.
Göturnar eru svo þröngar, að bílar geta ekki mæst, og í hvert sinn sem einn slíkur nálgast, verðum við að þrengja okkur upp að hallandi veggnum og bíða, á meðan hann sniglast fram hjá. Á torginu sitja prúðbúnar konur og spjalla. Þeim liggur hátt rómur og hlæja mikið, á milli þess sem þær líta til með börnum sínum, sem eru á hlaupum fram og til baka um marmaralagt torgið. Þetta er sá tími dags, sem fólk slakar á og gengur út til móts við sólina, sem verður mildari eftir því sem líður á daginn.
„Uppsala er best“ segja Svíar. Háskólabærinn Tartu er Uppsalir Eista. Og meira en það. Tartu er eiginlega sænsk í aðra röndina. Það var Gustaf Vasa, Svíakóngur, sem stofnaði háskólann þar í borg árið 1632. Það var á sænska tímabilinu í sögu Eista, sem stóð upp úr miðri 16du öld, langt fram á þá 18du. Miðað við þau hernámslið, sem á undan fóru – þeirra á meðal Danir – og á eftir komu – Rússar – var sænska yfirstéttin tiltölulega mannúðleg – jafnvel uppbyggileg og menningarlega sinnuð.
Þess vegna fannst okkur vel til fundið að þiggja boð um að mæta á frumsýningu á Fanny og Alexander eftir meistara Bergmann á Litla sviðinu í Borgarleikhúsinu í Tartu, sem var í göngufæri frá íbúðinni okkar.
Þetta er ævintýri líkast. Allt í einu erum við komin til Tartu, sem er háskólabærinn í Eistlandi, rétt undir landamærum Rússlands. Hægt að skreppa í stutta rútuferð, hvort sem er til Pétursborgar eða Kyiv.
Alein í heiminum, þekkjum engan, og enginn þekkir okkur – jú, reyndar er það ekki alveg rétt – allir þekkja manninn minn og heilsa honum með handabandi. Hann er hér að kenna, og ég er ritari del “professore”. Hér verðum við í tvo mánuði, líklega tvo köldustu mánuði ársins.
Eftir Dawn King í þýðingu Jóns Atla Jónassonar
Leikstjórn: Vignir Þór Valþórsson
Leikmynd og búningar: Systa Björnsdóttir
Lýsing: Garðar Borgþórsson/Björn Bergsteinn Guðmundsson
Tónlist: Frank Hall
Hljóðmynd: Baldvin Þór Magnússon
Leikgervi: Margrét Benediktsdóttir
Aðstoðarleikstjóri: Pétur Ármannsson
“Við vildum gleðja fólkið meira!” Þessi orð Eiðs Smára eftir jafnteflisleik Íslendinga við Króata á föstudagskvöldið komu mér í hug, þegar ég stóð upp að lokinni sýningu í Borgarleikhúsinu kvöldið eftir. Ég veit ekki alveg af hverju, en í báðum tilvikum var um ungt og hæfileikaríkt fólk að ræða, fólk,sem lifir og hrærist í sinni veröld, hvort sem það er listum eða íþróttum, og á þann draum heitastan að gleðja – gefa, miðla. Það er í rauninni ekki svo langt þarna á milli. Báðir hópar þurfa að leggja allt í sölurnar til að ná settu marki, temja sér aga, bæði til sálar og líkama. Bæði íþróttamennirnir á Laugardalsvellinum og listafólkið í Borgarleikhúsinu stóðu sig frábærlega. Allir voru glaðir og fögnuðu ákaft í lokin. En samt var eitthvað, sem vantaði upp á. Það vantaði mörkin á föstudagskvöldið. En hvað vantaði á laugardagskvöldið? Ég er ekki alveg með það á hreinu – kannski bara af því að mér var hálfgerður beygur í brjósti, þegar ég hélt aftur út í náttmyrkrið að sýningu lokinni. Hrollurinn sat eftir, án þess að ég áttaði mig á því samstundis, hvað var að. Fyrir hvað stóð refurinn?