Jón Baldvin Hannibalsson – jbhannibalsson@gmail.com

Styrmir Gunnarsson, minning

Hann var sjálfum sér líkur til hinsta dags. Þrátt fyrir heilsuáfall, sem hefði knúið flesta menn til að biðjast vægðar, neitaði hann að gefast upp fyrr en í fulla hnefana. Hann neytti sinna seinustu krafta til að ljúka við laugardagsgreinina, sem birtist að honum látnum. Þannig var hann allt sitt líf, skyldurækinn og kröfuharður – en fyrst og fremst við sjálfan sig.

Okkar kynni hófust í öðrum bekk í gaggó, nánar tiltekið í hinum alræmda Skeggjabekk í Laugarnesskólanum. Ég kom að vestan og frá vinstri. Hann kom úr Vesturbænum og lengst til hægri. Okkur lenti saman á fyrsta degi. Sú rökræða hefur senn staðið, með hléum, í meira en hálfa öld. Henni var enn ekki lokið, þegar fundum okkar bar seinast saman. Hann var stríðinn og rökfastur, en hlustaði á mótrök og tók rökum – oftast nær. Það var ekki til í honum snobb. Uppskafning og yfirborðsmennska var eitur í hans beinum, sem og hégómaskapur og látalæti. Hann var hreinskilinn og hreinskiptinn og fór ekki í manngreinarálit.

Lesa meira

Ingibjörg Björnsdóttir, minning

Ég var fjarri fósturjarðarströndum þann 19. ágúst s.l., þegar Ingibjörg Björnsdóttir var kvödd hinstu kveðju. En mér rennur bóðið til skyldunnar að minnast hennar fáeinum vel völdum orðum, því að hún var eftirminnilegur samstarfsmaður minn þann skamma tíma, sem ég gegndi embætti fjármálaráðherra (1987-88).

Það var stuttur tími, en við bættum það upp með því að koma gríðarlega miklu í verk. Orðið „skattkerfisbylting“ er ekki fjarri sanni. Seinna, þegar ég lýsti þessari kerfisbreytingu á fundi fjármálaráðherra Norðurlanda, sagði sænskur starfsbróðir, Kjell-Olov Feldt, að í Svíþjóð hefðu svo umfangsmiklar breytingar í ríkisfjármálum tekið a.m.k. 9 ár.

Lesa meira

GREETINGS FROM REYKJAVÍK TO RIGA

From Reykjavík to Riga – Greetings and congratulations on the occasion of Latvia´s independence celebration.

Let us ask ourselves a simple question: Have the expectations of the pioneers of the independence movement been realized? Observed from afar, the answer to these questions seems in the main to be a positive one.

You have certainly consolidated your democratic institutions.

You have integrated your economy with the internal market of the EU- the largest free trade area in the world – and with the international commercial system. And, last but not least, you have taken out an insurance policy against potential future agression by joining both NATO and The European Union. Those are no mean achievements.

AÐGERÐIR GEGN SÍVAXANDI ÓJÖFNUÐI. Hagfræðingaseminar í Vilníus í leit að lausnum

Þann 21. júní s.l. bauð deildarforseti Hagfræðideildar Háskólans í Vilníus mér að vera málshefjandi á málþingi með nokkrum hagfræðingum þjóðhagfræðideildarinnar um ofangreint efni. Meðal þátttakenda voru prófessorar, sem verið hafa ráðgjafar ríkisstjórna og aðrir, sem fjölmiðlar leita helst í smiðju til, í umsögnum um stefnumótun í efnahagsmálum. Deildarforsetinn, Aida Macerinskiene, stýrði fundi.

Ég hóf málþingið með því að kynna sjálfan mig, eins og aðrir þátttakendur höfðu áður gert. Ég sagði m.a.:

„Frá ungum aldri hefur mér verið hugleikið að leita svara við eftirfarandi spurningu: Hvernig getum við útrýmt fátækt? Ég tel það eiga að vera meginviðfangsefni þjóðhagfræðinnar ( e. politial economy) að leita haldbærra svara við þessari spurningu.

Lesa meira

THE GLOBAL (DIS)ORDER IS UNSUSTAINABLE

Jón Baldvin Hannibalsson, the former Foreign Minister of Iceland, in an interview with Taavi Minnik on the failure of Western leadership to establish a sustainable global order.

When did you hear the news of the Coup d´état in Moscow in August 1991? How did you react?
In the news, like everybody else. Two days later I was on my way to a NATO foreign ministers´meeting in Brussels. At that time, noone knew yet who was in charge in the Kremlin. NATO-secretary general, Manfred Woerner, was asked to contact Yeltsin directly through his secret channels. An hour later, Woerner reported back to us.
Yeltsin had assured him that the coup had failed. The democratic forces within Russia were now in charge. He, Boris Yeltsin, was now the leader of the democratic forces. He appealed to the NATO foreign ministers assembled in Brussels to give all the support they could muster for the democratic forces.

“Endurreist sjálfstæði Eystrasaltsþjóða var upphafið að endalokum Sovétríkjanna”

segir Jón Baldvin Hannibalsson, fv. utanríkisráðaherra Íslands í viðtali við ríkissjónvarpið í Litáen

„Ég verð aldrei svo gamall, að ég geti gleymt þeirri lífsreynslu að vera með ykkur í Vilníus þessa örlagaríku daga og nætur í janúar 1991, þegar Rauði herinn hafði fengið fyrirmæli um að brjóta sjálfstæðisbaráttu ykkar á bak aftur með valdi. Þarna varð ég vitni að því, hvernig vopnlaus þjóð gat með viljastyrk og æðruleysi knúið ofbeldið til að láta undan síga á seinustu stundu. Það var ekki fyrr en síðar, sem við skildum til fulls, að við vorum þarna vitni að sögulegum tímamótum. Þegar lögregluríkið heykist á því að beita valdi af ótta við blóðbaðið, eru dagar þess taldir“ – segir Jón Baldvin, sem var eini erlendi stjórnmálamaðurinn, sem brást við kalli Landsbergis um að sýna samstöðu í verki með nærveru sinni.

Lesa meira

Sáttur við niðurstöðuna

Jón Baldvin kveðst aðspurður ekki ætla að áfrýja niðurstöðu héraðsdóms í meiðyrðamáli hans gegn RÚV og heimildarmanni þess (til vara). Hann segist í stórum dráttum vera sáttur við niðurstöðuna. Aðalatriðið er – og það er langmikilvægast – að svívirðulegustu ásakanirnar, bæði ósannar og gróflega ærumeiðandi, voru afdráttarlaust dæmdar dauðar og ómerkar. Það skiptir sköpum.

Lesa meira

Fjórða dómstigið

Jón Baldvin kveðst aðspurður ekki ætla að áfrýja niðurstöðu héraðsdóms í meiðyrðamáli hans gegn RÚV og heimildarmanni þess. Hann segist í stórum dráttum vera sáttur við niðurstöðuna. Aðalatriðið er – og það er langmikilvægast – að svívirðulegustu ásakanirnar, bæði ósannar og gróflega ærumeiðandi, voru afdráttarlaust dæmdar dauðar og ómerkar. Það skiptir sköpum.

Hitt skiptir minna máli, þótt allskyns óhróður, hafður eftir sömu heimildum séu látin óátalin. Skýringin er sögð sú að hugsanlega hafi viðkomandi upplifað þetta svona. „Upplifun“ hefur að sögn málfróðra manna öðlast nýja merkingu: Hún lýsir ekki því sem gerðist heldur hinu sem maður heldur að hugsanlega gæti hafa gerst.

Ég hef að sjálfsögðu samúð með því sjónarmiði dómarans að standa vörð um tjáningarfrelsið. En tjáningarfrelsið er í réttarríki þrátt fyrir allt ekki ótakmarkað. Takmörkin eru þau að enginn maður þurfi að þola að vera borinn sannanlega röngum og ærumeiðandi sökum í nafni tjárningarfrelsisins. En í mínu tilviki er þetta réttlætt með því að ég teljist enn vera „opinber persóna“, þótt næstum aldarfjórðungur sé liðinn frá því að ég yfirgaf vígvöll stjórnmálanna. Ég á samkvæmt því að þola illmælgi betur en aðrir. Og það er rétt – ég er illu vanur en ég kvarta ekki.

Lesa meira

Norræna módelið vísar veginn

1. Pólitík snýst um völd og áhrif

Það fer ekki á milli mála, að vald eigenda fjármagns og fyrirtækja er gríðarlegt í kapítalísku hagkerfi. Ákvörðunarvaldið um fjárfestingar og framkvæmdir, sem afkoma okkar allra byggir á, er að stærstum hluta í þeirra höndum. Valdið á vinnumarkaðnum til að ráða og reka er í höndum þeirra. Ef stéttarfélög eru veikburða – eða jafnvel ekki til – fær vinnandi fólk litlu sem engu ráðið um þessar ákvarðanir.

Sívaxandi samþjöppun fjármálavalds í höndum stjórnenda risavaxinna fjölþjóðafyrirtækja (þau stýra um helmingi allra heimsviðskipta) ræður miklu um þann veruleika, sem jarðarbúar búa við. Það er því afar villandi, þegar menn tala í síbylju um „frjálsa markaði“. Veruleikinn er allur annar. Þar stöndum við frammi fyrir einokun og fákeppni.

Continue reading “Norræna módelið vísar veginn”

RÉTT SKAL VERA RÉTT: UM MÁLFRELSI OG MEIÐYRÐI

1. MEIÐYRÐAMÁL

Með bréfi 9. apríl var RÚV (og Aldísi Schram til vara) gefinn kostur á málalokum utan réttar, þ.e. með því að báðir aðilar bæðust afsökunar á ummælum og viðurkenndu að þau væru röng og drægju þau til baka. Þessu var svarað með þögninni.

Þess vegna er meiðyrðamál neyðarúrræði.

Ég höfða þetta mál gegn RÚV og gegn Aldísi Schram (til vara sem heimildamanni). Við förum þess á leit að tiltekin ummæli, ósönn og ærumeiðandi sem þau eru, verði dæmd „dauð og ómerk“.

Continue reading “RÉTT SKAL VERA RÉTT: UM MÁLFRELSI OG MEIÐYRÐI”