Bryndís Schram

Kæru vinir.

Á þessu vori, árið 2023, eru liðin 70 ár frá því ég hóf eins konar „samtal“við íslensku þjóðina.  Það var vorið 1953. Ég var fimmtán ára og dansaði can-can  í  Kátu ekkjunni – söngleik sem sló í gegn í nýstofnuðu leikhúsi þjóðarinnar, og gekk fyrir fullu húsi langt fram á sumarið. Can-can er ekki fallegur dans – en sagður kynæsandi. Og ég man, að skólafélagar mínir í MR flykktust í leikhúsið, bara til þess að geta skoðað fótleggina á Bryndísi – að sögn!  – Líklega ýkjur.

Nema hvað, að síðan þetta ógleymanlega vor hef ég –  að sagt er –  stöðugt verið á milli tannanna á fólki,  bæði vegna starfa minna í leikhúsinu og síðar í sjónvarpinu – en kannski ekki síst vegna náinna kynna minna af róttækum stjórnmálamanni, sem er  bæði hataður af íhaldinu, en ekki síður af kommunum. 

Lesa meira

Við Jón Baldvin áttum erindi í bæinn einn laugardag í maí síðastliðnum. Sumarið var í stuttri heimsókn þennan dag og við vorum léttklædd. Ég klæddist hvítu síðu pilsi og stuttum jakka (hvort tveggja keypt hjá Maríu Lovísu fyrir 20 árum). Og Jón Baldvin var kominn í ljósgrá föt og bláa skyrtu, sem var fráhneppt í hálsinn. Nýrakaður.

Lesa meira

Nei, þetta eru ekki kratarósir, þótt þær séu fallegar, heldur afmælisrósir í tilefni þess, að það er liðin hálf öld frá því við Jón Baldvin útskrifuðum fyrstu stúdentana frá MÍ.  Þeir voru þrjátíu, að mig minnir, svo að það er ein rós á mann! Hugsið ykkur, hvílíkt örlæti og hvílík gleði. Innilegar þakkir.

Þeir ætla að heiðra okkur með nærveru sinni hér heima á morgun.

Svona hljóðar fréttin.  Og hver er ástæðan? Jú, að hann hefur verið ákærður fyrir kynferðislega áreitni!!! Það þarf sem sagt ekki meira til!! Drottinn minn dýri! Ákæra segir ekkert um, hvort ákærandinn – líklega kona – er að ljúga eða segja sannleikann. Hvað vitum við um það? Ég hef sjálf reynsluna af slíkri framkomu  – af slíkum lygum. Kona nokkur kærði manninn minn fyrir  „kynferðislega áreitni“ –  svokallaða „rasstroku utan klæða“  – og það um miðjan dag við matarborðið heima hjá mér. Sú tilhæfulausa ákæra hafði þegar í stað þær afleiðingar, að við – ég og maðurinn minn – vorum samstundis „slaufuð“ eins og það heitir  – útilokuð, hunsuð, „ignoreruð“. Alein, jafnvel vinirnir horfnir.

Lesa meira

Ég veit ekki, hvort það hefur farið fram hjá ykkur, en í þessari viku var haldin meiri háttar ráðstefna í Norræna húsinu á vegum Alþjóðamáladeildar Háskóla Íslands. Þar höfðu framsögu bæði forseti Íslands, Guðni Jóhannesson og utanríkisráðherra, Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir  –  og stóðu umræður langt fram eftir degi.

Ég heyrði bæði ræðu forsetans og utanríkisráðherra. Forsetinn leyfði sér jafnvel þann munað að vera persónulegur og gera grín að sjálfum sér. Það fer honum reyndar mjög vel.

Bæði tvö fóru yfir farinn veg, ræddu tímamót í lífi þjóðar, og hvaða alþjóðlegir samningar hefðu reynst henni best og bætt hag allra landsmanna. Þau voru bæði sammála um – og lögðu áherslu á – að mikilvægastur allra samninga frá upphafi, væri EES-samningurinn!

Lesa meira

Niðurlægingin fullkomnuð – lygarinn hafði betur. Eftir síðustu aðför íhaldsins að mannorði mínu og mannsins míns, get ég ekki lengur orða bundist. Mig  langar til að segja ykkur söguna eins og hún er.

Og takist mér ekki að hreinsa mannorð mitt, þá hef ég lifað til einskis – og get látið mig hverfa.

Ég er satt að segja búin að fá mig fullsadda af viðbjóðslegum lygasögum um manninn minn, Jón Baldvin Hannibalsson – alltaf ljótari og hatursfyllri með hverju árinu. Ég  hef verið gift þessum manni í 64  ár og veit, hvern mann hann hefur að geyma. Sá maður á ekkert skylt við þá lýsingu, sem dregin er upp af honum af hatursfullu fólki á samfélagsmiðlum.

Þess vegna geri ég orð dóttur okkar, Aldísar, að mínum, en hún sagði í viðtali einhvern tíma:  “ ….má hann aldrei njóta sannmælis?“

Og áður en lengra er haldið, langar mig til að segja við ykkur, lesendur góðir, að ég hef heldur aldrei – ég endurtek, aldrei –  heyrt manninn minn, tala af slíkri óvirðingu, heift og hatri um nokkra manneskju, eins og ég hef orðið vitni að í íslenskum fjölmiðlum um hann.   

Og þegar jafnvel Ingibjörg Sólrún Gísladóttir lýsir manninum mínum sem „rándýri, sem situr um ungar stúlkur eins og villidýr um bráð“, þá var mér allri lokið. Þessi orð lýsa botnlausu hatri og hefndarhug. Hvað hefur maðurinn gert á hennar hlut? Hann dró sig í hlé út úr íslenskri pólitík til þess að draumurinn um sameiningu jafnaðarmanna sem valkost við fjármálaöflin, gæti rætst.

Lesa meira

Eftir Bryndísi Schram

Eins og þið getið kannski ímyndað ykkur, þá er ég stöðugt að velta fyrir mér þessum undarlega atburði á þakinu okkar í Salobrena um miðjan júní árið 2018 – fyrir fimm árum, hugsið ykkur! Það var aðeins nokkrum vikum, áður en ég fagnaði! áttatíu ára afmæli mínu meðal vina hinum megin á hnettinum.

En það er önnur saga.

Laufey, gömul vinkona frá Ísafirði – að vísu miklu yngri ég – var í heimsókn þessa helgi ásamt dætrum sínum tveimur, sem ég að vísu þekkti eiginlega ekkert. Sú eldri var eitthvað á fertugsaldri – Carmen, en sú yngri, Emilíana,  þrettán eða fjórtán ára. Áttu sinn hvorn föðurinn og aldar upp af móður sinni. Þær búa allar núna í Torrevieja, sem er þorp í norðausturhluta Spánar – í fimm hundruð kílómetra fjarlægð frá þorpinu okkar.

Ég á mörg falleg bréf frá Laufeyju. Til dæmis skrifaði hún eftirfarandi orð þann 1. Janúar þetta sama ár, 2018:

„Kæra Bryndís. það gaf mér mikinn lífsstyrk að fá að kynnast ykkur sem unglingur. Fá að eiga ykkur í huga og hjarta var svo sannarlega gott að hafa í farteskinu, þegar lagt var af stað frá litla þorpinu, Ísafirði – út í heim. Ég gat því borið höfuið hátt og verið stolt, því að innst inni vissi ég, að ykkur þætti vænt um mig.“

Lesa meira

Nú erum við aftur snúin til Pugliu eftir ógleymanlega sjö daga í Eistlandi. Þar var dekrað við okkur  frá morgni til kvölds –   fundahöld, móttökur, ferðalög  –  og stórkostlegar veislur dag eftir dag. Jafnvel hótelið sjálft skartaði stórum íslenskum fána við aðaldyrnar, þar sem á stóð “Velkominn  Hannibalsson“.

Þegar ég ferðast með manni mínum til Eystrasaltslandanna,  kemur oft upp í huga mér mynd úr fortíðinni: Pabbi minn, Björgvin, var fótboltasnillingur og  spilaði með KR árum saman. Hann var ótrúlega vinsæll. Jafnvel löngu eftir að hann var búinn að leggja fótboltaskóna á hilluna, var hann enn stjarna og með hugann við KR –  fór á alla leiki. Það kom fyrir, að hann bauð mér að koma með sér, smástelpunni.  Og það sem ég man best eftir öll þessi ár, var sú aðdáun, einlæg  vinátta –  og jafnve lotning , sem skein út úr hvers manns  andliti. Það vildu allir taka í höndina á honum og segja eitthvað fallegt við hann. Hann var enn stjarna í þeirra augum.

Og þannig er það líka með manninn minn, Jón Baldvin.  Við komum oft  í heimsókn til Eystrasaltslandanna – sama hvort það er Eistland, Lettland eða Litháen –  allir   vilja heilsa honum, tjá þakklæti sitt, fá að snerta hann. Hann er enn stjarna í þeirra augum –  bjargvættur, lífgjafi. Og ég fæ tár í augun. Það er eitthvað svo ljúft að  vera meðal vina,  finna til öryggis.

Lesa meira

Bráðum liðnir fjórir mánuðir frá því yfirgáfum landið – og við á fleygiferð allan þennan tíma. Okkur tókst að selja fallega húsið okkar í Salobrena í lok október, og  við notuðum síðustu vikurnar til þess að ganga vel frá öllu, kasta gömlum fötum, setja hreint á rúmin, tæma ísskápinn og kyssa myndirnar  á veggjunum – sem hafa gert sig heimankomnar þar öll þessi ár. Það voru ekki bara Hugrún, Fitore, Marta og sú litháiska (sem ég man ekki hvað heitir), sem gerðu mér glaða daga –  heldur líka sjálfur Botero, meistarinn frá Kolombíu  –  eða svo hét það alla vega undir myndinni af dansandi tangopari og keypt á flómarkaði í Almunecar fyrir nokkrum árum! Alla vega alveg í anda Boteros,  klunnaleg, en samt sporlétt, ófríð en samt svo sæt – það gerir brosið!                                                                                                                             

 Já, í heil fimmtán ár hefur þetta látlausa Márahús gert okkur glaðan dag og verið okkur skjól, þegar áreitið gerðist hatrammt og deyðandi á síðustu árum. Fyrir það erum við þakklát og hlökkum til að byrja nýtt líf á nýjum stað.

Við þurftum líka að kveðja alla vinina, sem hafa safnast að okkur þessi ár, bæði heimamenn og aðkomufólk. Aðkomufólkið, sem þurfti leiðbeiningar og tilsögn í upphafi –  kannski trúnað – og heimafólkið, sem var svo feimið til að byrja með. Nú var eins og við hefðum alltaf þekkst – koss á vanga og brosandi augu.

Lesa meira

Jón Baldvin hefur orðið:

Þessi súrrealiska sviðsmynd átti sér stað í veðurblíðunni hérna á torginu í gær.

Við Bryndís vorum að bjóða hana Önnu, vinkonu Kolfinnu frá Úkraínu, velkomna frá hörmungum stríðsins – griðastund. Það var Pálmasunnudagur og margt um manninn í hátíðarskapi á torginu. Sól og blíða. Allt í einu tökum við eftir því, að ókunnugur maður í viðhafnarklæðum birtist á torginu og stefndi beint að okkur. Hann gengur hægum en virðulegum skrefum að borðinu og einblínir festulega á okkur – þ.e.a.s að Bryndísi. Smám saman áttum við okkur á því, að maðurinn er að syngja eitthvað. „Volare – uh, uh, uh – cantare – uh,uh,uh. Allt í einu rennur upp fyrir okkur, að þetta er vinsæll, ítalskur slagari, frá sjöunda áratug seinustu aldar. Við gátum meira að segja tekið undir viðlagið. Það var af því, að hann Púlli, bekkjarbróðir okkar, sem stúdereraði arkitektur í Róm, gerði það að gamni sínu að þýða texta vinsælla ítalskra dægurlaga og senda Hauki Mortens. Sá kunni gott að meta og söng þetta á Borginni við góðar undirtektir. En – hvers vegna var maðurinn að raula þetta yfir okkur og hafði ekki augun af Bryndísi á meðan? Allt í einu rann það upp fyrir mér, að maðurinn var rígfastur – í miðju stórveldistímabili ítalskra kvikmynda milli fimmtíu og sextíu á liðinni öld. Það var þegar Fellini og Antonioni gerðu garðinn frægan,og prímadonnur þeirra öðluðust heimsfrægð: Anna Magnani, Gina Lolobrigida og Soffía Loren urðu heimagangar í Bæjarbíói í Hafnarfirði. Maðurinn sá á svipstundu, að þarna sat ein af þeim. Hann gat bara ómögulega munað, í hvaða mynd hún hafði leikið!

Þegar maðurnn var á bak og burt, staðfesti þjónninn, að afi hans hefði sagt honum, að sá gamli hefði verið stjarna á sínum tíma – eins konar Haukur Mortens Ítalíu. Hann birtist okkur þarna eins og afturganga frá liðinni tíð – glæsiskeiði, sem aldrei kemur aftur.