Rétt eins og á Vinstri bakkanum

Árið 2009 fagnaði Vilnius þúsund ára afmæli sínu og er, að sögn, ein af elstu heillegu borgum Mið-Evrópu. Hér má ekki hrófla við neinu, því að UNESCO hefur tekið gamla bæinn undir sín vökulu augu og forbýður, að heildarsvipnum sé raskað. Borgin er ýmist nefnd Aþena norðursins, eða Baroque borgin norðan Alpafjalla. Hér mætast austrið og vestrið. Þannig hefur það verið alveg frá því að Litháar voru stórveldi og lögðu undir sig löndin í austri, allt suður til Svarta hafsins, þar til landið lenti undir hrammi tveggja stórvelda sitt til hvorrar handar, Rússa og Pólverja. Öllu slær saman í eina órofa harmóníu lita og lögunar. Borgin hefur róandi áhrif með sínum lágreistu húsum og mildu litum. Mér er sagt, að það séu fimmtíu og þrjár kirkjur í Vilníus. Það er sama, hvar maður tyllir niður fæti á gönguferð um borgina, alls staðar blasa við hinar fegurstu byggingar, ýmist orthodox, kaþólskar, lútherstrúar eða sínagógur – hver með sínu lagi. Þetta bendir til þess, að Litháar hafi verið menntaðir og frjálslyndir.

Húsið, sem við búum í, stendur í húsagarði við Didzioji Gatvu (Aðalstræti) sem er eins og okkar Aðalstræti, elsta gata borgarinnar. Það er hljótt í garðinum, oftast fáir á ferli, nema dugnaðarlegar konur að skjótast á milli húsa með skúringafötur. En úti á götunni er ys og þys. Það er engu líkara en, að maður detti beint inn í fjörlega leiksýningu, sem er reyndar löngu hafin. Efst á sviðinu trónir ráðhúsið, tíguleg bygging með sex nýklassiskum súlum í forgrunni. Kaffihús og barir hafa breitt úr sér um allt torgið, rauðköflóttir dúkar blakta í vorgolunni, borð við borð. Samt er ekkert sæti laust. Þjónar eru á hlaupum með bakka og glös, allir hlæjandi og mas-andi. Sólin er enn heit, þótt dagur sé að kveldi kominn. Og engum liggur á.

Lesa meira

Á gamlaársdag 1958

Ég man það alveg, hvenær það var, sem augu mín opnuðust fyrir grimmilegum örlögum smáþjóða handan Eystrasaltsins, í nábýli Norðurlanda. Það var í París á gamlaársdag 1958. Ég hafði leigt mér ódýrt herbergi um haustið- einhverjir göntuðust með það, að það hefði verið á hóruhúsi – og drengurinn hafði komið í heimsókn um jólin – Jón Baldvin, tæplega tvítugur. Amma hans, Guðríður, hafði dáið þennan dag, og drengurinn grét í fanginu á mér (ég hef bara séð hann gráta tvisvar um ævina).

Svo fór hann að segja mér frá nýútkominni bók, sem hann hafði verið að lesa í Edinborg þetta haust. Hún hét „The Last Empire“ eftir Robert Conquest, og fjallaði um hrikaleg örlög þjóðanna við Eystrasalt í Seinni heimstyrjöldinni og á næstu áratugum. Fjöldamorðingjarnir, Hitler og Stalín, skiptu Austur-Evrópu á milli sín. Herir beggja, Rauði herinn og þýsku nasistarnir, óðu um löndin, rænandi, ruplandi og myrðandi. Í stríðslok voru Eystraltsþjóðirnar þrjár innlimaðar í Sovétríkin með hervaldi. Þá byrjaði martröð þessara þjóða fyrir alvöru, eins og áður er lýst.

Lesa meira

Minnigarorð um Margréti frá Dalsmynni

Fyrsta minning mín um Margréti í Dalsmynni var, þar sem hún kom í bæinn færandi hendi með ull til ömmu minnar, Margrétar Magnúsdóttur. Þetta voru vöruskipti milli bóndakonunnar og sjómannskonunnar. Margrét í Dalsmynni hafði fyrir mörgum börnum að sjá. Amma mín átti fjölda barnabarna og sendi nöfnu sinni í Dalsmynni föt af þeim handa ungviðinu. Í staðinn fékk hún ullina.

Hversu oft sat ég ekki við fótskör ömmu á dimmum vetrarkvöldum, þar sem hún steig rokkinn og spann ullina frá Dalsmynni. Hún spann fínan þráð og prjónaði nærboli á okkur krakkana. Svo prjónaði hún líka nærbuxur – ögn þykkari – og klukkur svokallaðar, sem við stelpurnar klæddumst undir kjólunum. – Þess vegna varð okkur aldrei misdægurt í kuldahretum.

Lesa meira

Gömul saga: Að kjósa rétt

Gömul frásögn mín, sem mig langar til að geyma á góðum stað.
(Birtist í Morgunblaðinu einhvern tíma eftir 2006)

Fyrir nokkrum árum tók ég viðtal fyrir útvarpið (Rás 1), við kunnan athafnamann í Reykjavík, sem hafði alist upp í “Pólunum” svokölluðum. Pólarnir voru stórt og fremur hrörlegt hús í eigu Reykjavíkurborgar, sem stóð ofanvert við flugvöllinn í Vatnsmýrinni á fyrri hluta síðustu aldar. Það hýsti fátækt fólk – aðallega barnmargar fjölskyldur, sem voru eigna- og atvinnulausar. Á þessum árum, snemma á fjórða áratugnum, ríkti kreppa á Íslandi sem og annars staðar í heiminum, og áttu margir um sárt að binda.

Lesa meira

Curriculum BS

I don´t have a fixed job anymore – now I am a freelance writer. At the moment I am translating a book and staying abroad most of the time. For the time being we are residing in the heart of Vilnius in Lithuania, while my husband is teaching at the university. Apart from that we spend some time in a small village, high up on a cliff, south of Granada in Andalusia. There I cultivate my fondness for the Spanish language, while my husband is gradually discovering, that there is life after (Icelandic) politics.


Bryndís Schram

I have had many jobs in my life though. Which might sound very suspicious to you. So be it, but most of my jobs, I quit because of politics, believe or not!

Continue reading

Vor í Vilnius

Það voru enn subbulegir snjóskaflar á torginu hér fyrir framan, þegar við renndum upp að húsinu seint að kveldi þann 7. apríl s.l. Það andaði köldu. Enn ekki komið vor. Sem betur fer var ég með skinnhúfuna frá Spaksmannsspjörum á höfðinu, þó svo að ég hefði skilið vetrarfeldinn eftir heima. Ef manni er hlýtt á höfðinu, er manni hlýtt um allan kroppinn, ekki satt? Svo var ég með nóg af sjölum og treflum til að vefja um mig, ef vorið léti á sér standa.

Það var alla vega hlýtt og notalegt í íbúðinni, sem okkur var vísað í – hátt til lofts og stórir gluggar, rósettur í loftinu, nítjándu aldar bragur. Það beið okkar við dyrnar brosandi stúlka, Modesta, sem afhenti okkur lyklana, sagði okkur frá einu matvöruversluninni í götunni og kenndi okkur á tæknina – nettengingu, fjarstýringu, öryggiskerfi og þvottavél. – Mikið getur maður stundum verið heimskur frammi fyrir einföldustu hlutum, sem allir aðrir skilja eins og skot – Nema hvað, að það kjaftaði hver tuska á Modestu, sem reyndist vera bráðskemmtileg og harðgreind. Hún stundar hagfræðinám við háskólann með vinnu hjá leigufyrirtækinu og fer létt með það, segir hún.

Lesa meira

Draumur á Jónsmessunótt – eftir William Shakespeare

Útskriftarverk Nemendaleikhússins
Leikstjóri: Stefán Jónsson
Búningar: Agnieszka Baranowska
Tónlist: Úlfur Hansson
Leikmynd, lýsing og myndvinnsla: Egill Ingibergsson

Hvað er í gangi eiginlega? Ég sé ekki betur en, að lokaprófsnemendur í leiklistarakademíunni verði æ fallegri með hverjum nýjum hópi, sem bætist við (þessir ættu eiginlega að taka stefnuna beint á Hollywood – þeir gerast ekki fallegri í henni Amríku).


Draumur á Jónsmessunóstt

Lesa meira

Hundalógík

Fullt hús í Þjóðleikhúskjallaranum sýnir Hundalógík
Leikstjórn: Bjartmar Þórðarson
Þýðing: Jón Stefán Sigurðsson og hópurinn
Ljósahönnun: Lárus Björnsson
Hljóðhönnun: Bjartmar Þórðarson
Sviðsmynd og búningar: Hópurinn

Hundalógík – er það ekki samheiti yfir tómt rugl (svona eins og íslensk pólitík er nú til dags)? Mér finnst þessi samlíking, satt að segja, ekki sanngjörn gagnvart hundum. Hundar eru einmitt mjög „lógískir“ – sjálfum sér samkvæmir. Það er eiginlega þeirra eðli– og líklega það sem gerir mennina svo hænda að þeim. Sér um líkir sækjast þeir, einfeldningslegir og útreiknanlegir.

Tveir litlir hundar hafa orðið innilyksa á okkar heimili. Þeir sáu bara enga ástæðu til að fylgja eigendum sínum, þegar þeir höfðu vistaskipti – og sitja sem fastast. Þeir eru alveg ótrúlega klárir. Oftast liggja þeir eins og dauðir í þægilegasta stólnum , þ.e.a.s. svo lengi sem ég er í morgunkjólnum, ótilhöfð, með úfið hár og tebolla í hendinni. En um leið og ég tek fram varalitinn og greiðuna, rísa þeir upp við „dogg“ eða rjúka upp til „handa“ og fóta, titrandi af spenningi. – Æ, Æ, hún ætlar að yfirgefa okkur, skilja okkur eftir aleina. Það má ekki verða. – Og þeir þjóta fram í forstofu og standa þar bísperrtir með tilhlökkun í augnaráðinu, staðráðnir í að láta mig ekki sleppa – eða fá að slást í för, ella. Hundarnir hegða sér nákvæmlega eins og mín eigin börn gerðu fram að þriggja ára aldri – sams konar lógík. – Sams konar viðbrögð og sams konar vonbrigði.

Lesa meira

Tamam Shud – Endalok

Leikverk, sem flutt var í Leikhúsinu í Kópavogi
Höfundar og leikendur: Áslaug Torfadóttir, Ingi Hrafn Hilmarsson og Tryggvi Rafnsson
Leikstjórn: Ingi Hrafn Hilmarsso


Tamam Shud – Endalok

Einhver sagði mér, að þessi líkfundur í suðurhluta Ástralíu árið 1948 – sem leikritið Taman Shud fjallar um – hefði vakið heimsathygli á sínum tíma, en að aldrei hefði fengist botn í það mál. Sönnunargögnin hefðu verið látin hverfa, og að málið hefði að lokum gufað upp í kerfinu.

Lesa meira

Mary Poppins: Áhorfendur blístruðu – görguðu bókstaflega – af hrifningu

Söngleikur byggður á sögum P.L. Travers og kvikmynd frá Walt Disney
Leikstjórn: Bergur Þór Ingólfsson
Leikmynd og myndband: Petr Hlousek
Hljóðhönnun: Thorbjörn Knudsen
Sýningarstjórn: Pála Kristjánsdóttir
Danshöfundur: Lee Proud
Búningar: María Th. Ólafsdóttir
Leikgervi: Árdís Bjarnþórsdóttir
Aðstoðarmaður danshöfundar: Anthony Whiteman
Tónlsitarstjórn: Agnar Már Magnússon
Lýsing: Þórður Orri Pétursson
Aðstoðarleikstjórn: Hlynur Páll Pálsson
Aðstoð við leikgervi: Sigurborg Íris Hólmgeirsdóttir


Mary Poppins

Ég er af þeirri kynslóð dansara, sem var upp á sitt besta á sjötta og sjöunda áratugnum (þann áttunda var ég flutt vestur á Ísafjörð). Guðlaugur Rósinkranz, (Vestfirðingur með meiru og hið mesta ljúfmenni), réð ríkjum í Þjóðleikhúsinu, og það var hann sem fann upp það snjallræði að setja á svið amríska söngleiki og laufléttar óperettur í lok hvers leikárs – sem gerðu slíka lukku, að fjárhag hússins var borgið langt fram í tímann. Ég man þær varla upp að telja – Nitouche, Káta ekkjan, Sumar í Tyrol, Kysstu mig Kata, My Fair Lady, Stöðvið heiminn, Táningaástir… Gleymi ég kannski einhverri? En þetta var dásamlegur tími (þrátt fyrir prófannir í MR og víðar). Fullt hús á hverju kvöldi.

Lesa meira