Category: Allar greinar

Hænuungarnir

Hefur þú nokkurn tíma komið inn í útrýmingarbúðir kjúklinga – fiðurfjárgúlag? Ég lenti í því einu sinni vestur í Bandaríkjunum og það líður mér ekki úr minni. Af hverju minnti þetta mig svo sterklega á dauðafabríkkur Hitlers eða þrælabúðir Stalíns – meira þó Hitlers, því að þetta var allt svo vísindalegt. Allt sterilíserað í hólf og gólf, hvítir læknasloppar, plastsmokkar yfir skófatnaðinn og andlitsgrímur fyrir vitum.

Lesa meira

Sjöundá

Þegar ég átti heima á Ísafirði í gamla daga, starfaði ég töluvert með Litla leikklúbbnum þar á staðnum. Ég hafði aldrei kynnst áhugamannastarfi áður, en ég áttaði mig fljótlega á því, hvað svona starfsemi hafði mikið félagslegt gildi í bæjarlífinu. Eiginlega gekk það fyrir öllu og risti miklu dýpra en hin listrænu gildi. Fólk af öllum stigum samfélagsins var fúst til þess að rífa sig upp eftir langan vinnudag, í frystihúsinu eða á skrifstofunni, koma saman og rýna í texta um annars konar líf á framandi slóðum, setja sig í spor syndugra manna eða sælla kvenna, fá að hlæja og gráta, syrgja og gleðjast, fá að upplifa eitthvað nýtt og spennandi, kanna mannlegar tilfinningar, sem einhæft lífsmynstur í litlu þorpi bauð ekki upp á svona hvers dags. Þannig kom mér þetta fyrir sjónir. Það skipti ekki máli, hvaða verk var verið að fást við, heldur hvernig hópurinn náði saman og skemmti sér. Áhorfendur voru aukaatriði, eitthvað sem kom óvænt upp úr kassanum, eins og rúsína í pylsuendann.

Lesa meira

Ufsagrýlur

Hver er þessi Móeiður Helgadóttir? Ég bara spyr. Hún hefur verið að skjóta upp kollinum hér og þar í leikhúsheiminum, en nú ræðst hún ótrauð til atlögu við sjálft skáldið Sjón. Hugrökk ung kona, því að leikritið – þetta fyrsta leikrit, sem Sjón semur í fullri lengd – Ufsagrýlur (fáránlegt heiti) hefur ekki verið árennilegt við fyrsta lestur – hann heimtar heilt geðsjúkrahús á sviðið eða fangelsi í Guantanamo stíl, risastórt gámaskip, óveður á hafi úti, þyrlu sem nálgast með fullfermi. Hefði mátt virðast ógerlegt við ófullkomnar aðstæður í óræðu rými suður í Hafnarfirði.

Lesa meira

Gerpla

Ég man alveg hvar ég var, þegar ég las Gerplu í fyrsta sinn. Það var á sólarströnd í Suður-Frakklandi eitt sumar endur fyrir löngu. Ég var nemandi í Menntaskólanum í Reykjavík, en hafði óvænt fengið styrk til frönskunáms í fríinu. Kennslan fór fram á morgnana en síðdegis fann ég mér stað á ströndinni með Gerplu í hönd. Kennarinn í MR hafði skipað okkur að vera búin að lesa hana fyrir haustið.

Lesa meira

Tilbrigði við stef

Hvar í heiminum nema á Íslandi getur maður farið í leikhús í hjarta borgar – þar sem þögnin í umhverfinu er slík, að gluggar standa galopnir og eina hljóðið sem berst inn, er gargið í gírugum gæsum – eða álftakvak í umvöndunartón? Hvergi, hugsa ég – en þannig er einmitt stemningin á efri hæðinni í Iðnó þessa dagana. Kaffileikhús – og það í orðsins fyllstu merkingu, því að það er boðið upp á kaffi, jafnvel heitt súkkulaði með rjóma og kruðeríi, í upphafi leiks og áhorfendur deila því með leikendum. Leikendur fá jafnvel eitthvað sterkara, þegar orðræðan verður of ágeng. Jarðgulur litur veggjanna heldur hlýlega utan um leikendur og gesti, þar sem þeir sitja í hnapp hver á móti öðrum. Svona var leikhús kannski einmitt hugsað í upphafi, staður þar sem maður talar við mann og segir sögu. Í svona þröngu rými fá orðin aukið vægi og það hentar mjög vel þeim, sem liggur mikið á hjarta og þurfa að veita tilfinningum sínum útrás.

Lesa meira

Hallur Ingólfsson og Halldóra Geirharðsdóttir í hlutverkum sínum í sýningunni Góðir Íslendingar í Borgarleikhúsinu. Borgarleikhúsið

Fyrir nokkrum dögum sá ég kvikmyndina “Maybe I should have”. Aðalpersónan í myndinni hljóp út um víðan völl með kvikmyndavélina í eftirdragi, hvort sem það var í Reykjavík, Lúxemburg eða Tortolu, og spurði spurninga. Hann spurði erfiðra spurninga og heimtaði heiðarleg svör. Hann fékk svörin og okkur leið ekkert vel – fannst þó að við hefðum komist eitthvað nær kjarnanum – jafnvel fundið sökudólgana, gripið á meinsemdinni.

Lesa meira

Frá Borgarleikhúsinu

„Geggjuð flott sýning”, sagði gelgjan við hliðina á mér, um leið og hún stóð upp að lokinni forsýningu, sem ég sótti til að undirbúa mig. „Kjaftæðið í kallinum var að vísu hundleiðinlegt, en loftfimleikarnir voru cool.”

Einhvern veginn svona komst hún að orði, stelpan. Og ég fór að hugsa um það á leiðinni heim, að líklega væri þetta einmitt rétta leiðin til að pranga heimsbókmenntunum upp á gelgjur og göslara nútímans. Beita þau sömu aðferðum og í leikskólanum? Gera námið að leik? Og áður en þau vita af, hafa þau fengið áhuga á heimspekilegum vangaveltum Goethes – ég tala nú ekki um allra hinna, Shakespeares, Schiller eða Ibsens. Og þessi aðferð á auðvitað rétt á sér, ef hún nær tilætluðum árangri.

Lesa meira

Ókyrrð

Sviðsmyndin er kolsvartur kassi, án upphafs né endis. Óræð vídd. Hversdagslegir skrifstofustólar eru einu sviðsmunirnir. Þrjár litlausar persónur húka upp við vegg, stara fram fyrir sig, án vitundar hver um aðra. Engin þeirra segir neitt. Engin gerir neitt.
Hvers er að vænta?

Lesa meira

Óliver!

Þó að mér hafi ekki enn tekist að skilja, hvernig Selmu Björnsdóttur, tókst að sannfæra Þjóðleikhússtjóra um, að hundgamall söngleikur, sem búið er að teygja og toga árum saman endalaust í útvarpi, sjónvarpi, leikhúsum og kvikmyndasölum um alla heimsbyggðina, skyldi verða jólasýning hér uppi á Íslandi eina ferðina enn, þá verð ég að viðurkenna, að ég dáist að fagmennsku, vandvirkni, smekkvísi og krafti þessarar ungu konu, sem lætur sér greinilega ekki allt fyrir brjósti brenna. Það er töggur í Selmu Björnsdóttur og full ástæða til að byrja á því að óska henni til hamingju með fjörlega og vandaða sýningu.

Lesa meira

Freyjuginning

Þegar ég var unglingsstúlka var ég send sumarlangt til ættingja minna við Winnipegvatn í Manitoba. Síðar á ævinni átti ég eftir að koma oft á þessar slóðir, jafnvel upplifa Íslendingadaginn í Gimli, dansa fram á nótt og spranga um í upphlut ömmu minnar.

Lesa meira