MANNRÉTTINDABARÁTTA Í 100 ÁR

Um aldamótin 1900 var Ísland eitt fátækasta land Evrópu. Skv. hagtölum fyrir árið 2015 eru Íslendingar nú í hópi tíu auðugustu þjóða heims. Sagan af því, hvernig við brutumst úr örbirgð til bjargálna, er saga 20stu aldar.

Það var einkum þrennt, sem gerði Íslendingum kleift að varpa af sér örbirgðarokinu og að brjótast inn í nútímann. Í fyrsta lagi heimastjórn 1904 – að fá framkvæmdavaldið inn í landið. Í öðru lagi aðgangur að erlendu fjármagni – framkvæmdafé – sem fékkst með stofnun dansks hlutafjárbanka undir heitinu Íslandsbanki upp úr aldamótunum 1900. Og í þriðja lagi tollfrjáls aðgangur að erlendum mörkuðum – ekki síst fyrir saltfisk í Miðjarðarhafslöndum – áður en vendartollar torvelduðu milliríkjaviðskipti upp úr Fyrra stríði og í kjölfar heimskreppunnar miklu, sem skall á 1929.

Lesa meira

Sjö ára gömul ræða: í HITA LEIKSINS

Inngangur: Ræðan sem hér fer á eftir var flutt á fundi í Alþýðuflokksfélagi Reykjavíkur 14.feb.2009. Búsáhaldabyltingin hafði sópað burt ónýtri ríkisstjórn Geirs Haarde og Ingibjargar Sólrúnar. Við erum stödd á strandstaðnum eftir hrun, og kosningar í vændum. Ræðan ber þess merki, að hún er skrifuð niður eftir á – eftir upptöku. Gamall vinur var að taka til hjá sér, fann þetta í fórum sínum og sendi mér. Ræðan rifjar vel upp andrúmsloft þessara daga. Hún er flutt af miklum tilfinningahita. En ég fæ ekki betur séð en, að rökhugsunin standist vel í ljósi síðari tíma.

Það er þá helst spurningin um, hvort Evrópusambandsaðild og upptaka evru hefði reynst okkur jafn vel og ræðumaður vænti þá. Ef við hefðum fengið sömu meðferð og Írar, Grikkir og Kýpurbúar, þ.e.a.s. verið krafðir um „að borga skuldir óreiðumanna“, hefðum við farið úr öskunni í eldinn. En aðstæður voru aðrar hér en þar. Hér hrundu ekki bara einstakir bankar, sem þurfti að bjarga til að forða kerfishruni. Hér varð kerfishrun – fjármálakerfið og gjaldmiðillinn, hvort tveggja fór sömu leið. Hvernig hefði Evrópusambandið brugðist við? Því getur enginn svarað með vissu.

Evrópusambandsaðild reyndist Eystrasaltsþjóðum vel. Þar var munurinn sá, að bankakerfið var í eigu útlendinga (sem urðu að bera skaðann), og gjaldmiðlarnir stóðust, enda bundnir við evruna. Kannski er helsti munurinn sá, að Eystrasaltsþjóðir komust út úr kreppunni á tveimur árum. Við virðumst hins vegar vera að safna í nýja, með því endurtaka sömu mistökin og fyrir hrun. Frambúðarlausnir bíða nýrra valdhafa.
JBH

Alþýðuflokksræða Jóns Baldvins Hannibalssonar flutt á fundi í Alþýðuflokksfélagi Reykjavíkur 14. febrúar 2009

Það er ósegjanleg ánægja að vera aftur í góðum félagsskap.

Lesa meira

Minningarorð um samstarfsmann og vin: Axel Carlquist, eðlisfræðing

Nafn Axels, eðlisfræðings, er og verður nátengt sköpunarsögu Menntaskólans á Ísafirði. Það þurfti löngum að beita brögðum til að galdra þangað rétta menn á réttum tíma til kennslustarfa. Það var kostur að geta boðið önnur störf með.

Ég fór fljótlega að skipta mér af bæjarmálum. Þóttist þurfa þess til að tryggja skólanum byggingarlóð og húsnæði. Það þurfti að ráða bæjarverkfræðing. Hann var Þorbergur Þorbergsson, og auðvitað settur til að kenna stærðfræði við skólann með verkfræðinni. Eiginkona hans, Hildur Bjarnadóttir – seinna landsfræg útvarpskona – fylgdi með í kaupbæti sem dönskukennari.

Þar kom, að okkur vantaði almennilegan eðlisfræðing, helst þýskmenntaðan. Þorbergur átti vin frá menntaskólaárum, sem Axel hét, Carlquist (sem reyndar átti ættir að rekja í móðurætt til traustra íhaldsmanna á Ísafirði). Honum var boðið í heimsókn vestur um páskana strax á fyrsta ári. Við lögðum okkur öll fram um að sannfæra Axel um, að það væri óþarfi að eyða peningum í farið aftur suður. Það má segja frá því núna, að ég lofaði Þorbergi vænum skammti af úrvalsvískíi, ef honum tækist að kyrrsetja eðlisfræðinginn.

Lesa meira

Fréttatilkynning

Þann 11. febrúar var Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi utanríkisráðherra Íslands, sæmdur nafnbót heiðursdoktors við Vytautas Magnus háskólann í Vilnius, Litáen. Athöfnin fór fram í kirkju heilags Jóhannesar skírara í Vilnius.

Í ræðu rektors sagði m.a. að Jón Baldvin hefði orðið fyrir valinu vegna hugrekkis, sem fáum mönnum er gefið og birtist meðal annars í liðveislu hans við litáísku þjóðina á háskastundu, þegar flestir aðrir kusu að láta kyrrt liggja.

Meðal gesta voru Vitautas Landsbergis, forseti Sajudis og ýmsir nafnkunnir forystumenn sjálfstæðishreyfingar Litáa á árunum 1987-92. Auk þess sendiherrar ýmissa Evrópuríkja, þ.á.m. Noregs, Svíþjóðar og Danmerkur og heiðurskonsúll Íslands í Vilníus. Meðal gesta voru Íslendingar búsettir í Vilníus og ýmsir nafnkunnir einstaklingar úr lista- og menningarlífi Litáa.

Lesa meira