Category: Allar greinar

The transition from totalitarianism to democracy: WHAT CAN WE LEARN FROM THE BALTIC POST-INDEPENDENCE EXPERIENCE?

Introduction: On April 21st I gave the following speech at a conference held in Kyiv, the capital of Ukraine. The theme of the conference, as well as of my keynote speech, was to seek answers to the question: What can Ukraine learn from the Baltic post-independence experience? It turned out that there is a lot to be learnt from the Baltic experience. The most important lesson is that right from the beginning the political leadership in the Baltic countries stood united – across the political barricades, left, right and center – to consolidate their fragile independence by joining the EU and to take out an insurance policy against future threats by joining NATO. This unity of purpose gave their domestic politics – despite all the turmoil and social upheaval of the most difficult transition period – the internal descipline needed to push through and stand by difficult and necessary, but unpopular, decisions. This steadfastness of purpose and long term strategy has been sadly missing in Ukraine all the time since independence.

In February 1990 – tventy five years ago – the president of the United States and the founder of the Bush dynasty, gave a speech here in Kyiv, which later has become infamous. It was castigated as „the chicken speech“. In this speech the undisputed leader of Western democracy appealed to Ukrainians „not to succumb to extreme nationalism“; and to keep the Soviet Union together by all means, in the name of peace and stability.

Continue reading

AMERÍSKT ÓJAFNAÐARÞJÓÐFÉLAG EÐA NORRÆNT VELFERÐARRÍKI?

Viðtal við Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi formann Alþýðuflokksins, um erindisbréf jafnaðarmanna á öld hins hnattvædda kapitalisma, og sitthvað fleira. Viðtal við Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi formann Alþýðuflokksins, um erindisbréf jafnaðarmanna á öld hins hnattvædda kapitalisma, og sitthvað fleira.

Þá sem styðja aðild Íslands að Evrópusambandinu rak í rogastans um daginn, þegar þú sagðir, að aðild Íslands væri ekki í sjónmáli. Ert þú á móti ESB-aðild?

Lesa meira

Þeir sem þora…

Þegar Mikhail Gorbachev komst til valda árið 1985 varð umbótastefna hans til að blása vindi í segl sjálfstæðishreyfinga í Eystrasaltslöndunum. Alþjóða samfélagið hundsaði hins vegar hjálparbeiðni þeirra. Þá brugðust utanríkisráðherrar tveggja smáþjóða, Íslands og Danmerkur, sem báðir höfðu persónulegan áhuga á málefnum Sovétríkjanna, við neyðarkallinu og gerðust málsvarar sjálfstæðissinna á alþjóðavetvangi.

ÞEIR SEM ÞORA lýsir baráttu Eystrasaltsríkjanna, – Eistlands, Lettlands og Litháen, – í skjóli umbótastefnu Mikaels Gorbasjovs, fyrir endurreisn sjálfstæðis þeirra árin 1986 til 1991. Myndin fangar örlagaríka atburðarás sem fór af stað í höfuðborgum Eystrasaltsríkjanna, Vilnius, Riga og Tallinn, í janúar 1991, þegar Sovétherinn reyndi á grimmúðlegan hátt að kæfa anda frelsis og ganga milli bols og höfuðs á hreyfingum sjálfstæðissinna. Á þessari örlagastundu var utanríkisráðherra Íslands, Jón Baldvin Hannibalsson, eini vestræni utanríkisráðherrann sem heimsótti höfuðborgirnar þrjár og sýndi með því stuðning þjóðar sinnar í verki.

Lesa meira

Those who dare…

When Mikhail Gorbachev rose to power in 1985, his reform policy sparked an independence movement in the Baltic states. But as their cries for help were answered with silence from the international community, two small nations answered the call – Iceland and Denmark – motivated by the personal connections of their foreign ministers.

THOSE WHO DARE outlines the Baltic nations’ (Estonia, Latvia and Lithuania’s) struggle for the restoration of their independence, from 1986-1991, Gorbachev’s perestroika paving the way. It recaptures the dramatic course of events in the Baltic capitals of Vilnius, Riga and Tallinn in January 1991 when the Soviet military attempted to brutally suppress the independence movements. At that moment, Jón Baldvin Hannibalsson, the minister of foreign affairs of Iceland, was the only western foreign minister to travel to the Baltic capitals to show his support, thus inscribing Iceland in golden letters in the minds of the Baltic people.

Continue reading

Af gefnu tilefni: UM HENTISTEFNU OG HEIGULSHÁTT

Þegar ég sneri heim eftir að hafa orðið við kalli Landsbergis um að koma til Vilníus til að sýna samstöðu með Sajudis gegn sovéska hernámsliðinu, spurði Bryndís mig, hvernig Vilníus væri. Ég svaraði, að Vilníus væri eins og fegurðardrottning í tötrum. Þetta var í janúar 1991. Rakur vetrarkuldi nísti í merg og bein, borgin var grámygluleg og í niðurníðslu. Samt duldist mér ekki, að hún mátti muna sinn fífil fegri.

Síðan þá hef ég komið til Vilníus oftar en ég fæ tölu á komið. Ég hef m.a. s. búið þar um skeið sem gistiprófessor, nógu lengi til að kynnast blómlegu tónlistar- og listalífi borgarbúa. Borgin hefur tekið algerum stakkaskiptum frá því ég leit hana fyrst augum og fríkkar með ári hverju. Dagana 9.-13. mars vorum við Bryndís enn á ný í Vilníus, og í þetta skipti með Kolfinnu dóttur okkar. Við vorum gestir litháiska þingsins, Seimas, af því tilefni að aldarfjórðungur er liðinn frá því að Litháar lýstu yfir endurheimtu sjálfstæði, eftir að hafa mátt þola hernám og innlimun í Sovétríkin í næstum hálfa öld. Kolfinnu var boðið af því tilefni, að heimildarmynd hennar og Ólafs Rögnvaldssonar, „Þeir sem þora…“, um stuðning Íslands við sjálfstæðisbaráttu Eystrasaltsþjóða, var forsýnd fyrir valinn hóp gesta í forsetahöllinni og síðan sýnd í ríkissjónvarpi Litháa í tilefni af aldarfjórðungsafmælinu.

Lesa meira

Árni Jóhannsson frá Bæjum

Ég hef það eftir ekki ómerkari heimild en sjálfu Nóbelskáldinu, að fegursti bókartitill á íslensku sé „Frá Djúpi og Ströndum“, eftir Jóhann Hjaltason, fræðaþul.

Bókin sú arna hefur að geyma mannlífsmyndir af þessum slóðum frá liðinni tíð. Þar koma við sögu kjarnakarlar, fjölkunnugar konur og kynlegir kvistir. Þessar frásagnir minna um sumt á mannlíf á Volgubökkum á ofanverðri 19du öld, eins og Sholokov lýsir því í „Lygn streymir Don“. Sálum mannanna svipar víst saman víðar en í Súdan og Grímsnesinu.

Árni vinur minn Jóhannsson, hetjutenór og stórverktaki, sem við kveðjum hinstu kveðju í dag, var ekki einasta sonur Jóhanns fræðaþuls og bókarhöfundar, heldur líka skilgetið afsprengi þess mannlífs, sem þar er lýst. Fáa veit ég hans líka um tryggð og ræktarsemi við átthagana. Enn færri, sem risu jafnvel undir sæmdarheitinu Vestfirðingur með stórum staf.

Lesa meira

Why is a majority of Icelanders, according to opinion polls, opposed to Iceland´s membership of the European Union?

Meistaraprófsnemi við Collége d´Europe í Belgíu, Tim Gemers, valdi sér sem rannsóknarverkefni spurninguna: Hvers vegna er meirihluti Íslendinga andvígur aðild Íslands að Evrópusambandinu? Hann bað mig að svara spurningum varðandi þetta mál og hefur sjálfsagt beint sínum spurningum til fleiri aðila. Það sem hér fer á eftir eru svör mín við spurningum.

A Dutch student, Mr. Tim Gemers, in the Collége d´Europe in Belgium has selected as his research theme for his Msc. thesis the question: Why is a majority of Icelanders, according to opinion polls, opposed to Iceland´s membership of the European Union? He sent me a questionnaire concerning the topic. What follows are my answers to Mr. Gemers´questions.

Questionnaire:

l. Fish – is Iceland better off inside or outside the CFP?

INTRODUCTION: Keep in mind that everything to do with fishing is central to public discourse in Iceland. The fishing industry was the mainstay of Iceland´s industrialization. Exports of seafood provided until fairly recently up to 80-90% of Iceland´s foreign currency earnings. Although reduced in national significance through diversification (energy-aluminium, tourism, pharmaceuticals and hig-tech services), the fishing industry remains the mainstay of our rural economy. The Cod-Wars against Great Britain (1954-75) are remembered as a continuation of our independence struggle against Denmark. The Icelandic fisheries policy, based on a strictly regulated quota system since 1984, is considered to be fairly successfull in terms of preservation of fish stocks and profitability. In comparison the CFP of the EU is generally considered to be unsustainable, inefficient and wasteful (still heavily subsidized despite recents attempts at reform).

Continue reading