Category: Greinar og viðtöl

Allt í einu skýtur upp í kollinum löngu gleymdri frétt. Þetta var viðtal við erlendan ferðalang, sem hafði skilið rándýra ljósmyndavél eftir í aftursæti á rútu. Daginn eftir var bankað upp á hjá honum á hótelherberginu, þar sem hann gisti. Úti fyrir stóð maður með myndavélina dýru og spurði, hvort hann kannaðist við hana. Fundarlaun voru kurteislega afþökkuð. Ferðalangurinn, sem var Ameríkani, hélt því fram, að svona nokkuð gæti ekki hafa gerst annars staðar í heiminum. Og fór viðeigandi fögrum orðum um meðfæddan heiðarleika Íslendinga.

Aldrei varð hún sósíalisti, hún Svandís Nína, ekki einu sinni menntaskólaróttæklingur. Hugvekja hennar í Herðubreið nú um helgina snart satt að segja streng í mínu gamla, sósíaldemókratíska hjarta. Hvers vegna? Svandís Nína segist vera efasemdarmanneskja. Ég líka. Hún er orðin nógu lífsreynd til að vísa á bug Stóra sannleik. Hún segir, að „mannfélagið rúmist (ekki) í einni kenningu“. Sammála. Svo segir hún rétt si svona: „Einstaklingsfrelsi er það fallegasta sem til er“. Það er heilmikið til í því. Spurningin er bara, hvað hún meinar í alvöru?Aldrei varð hún sósíalisti, hún Svandís Nína, ekki einu sinni menntaskólaróttæklingur. Hugvekja hennar í Herðubreið nú um helgina snart satt að segja streng í mínu gamla, sósíaldemókratíska hjarta. Hvers vegna? Svandís Nína segist vera efasemdarmanneskja. Ég líka. Hún er orðin nógu lífsreynd til að vísa á bug Stóra sannleik. Hún segir, að „mannfélagið rúmist (ekki) í einni kenningu“. Sammála. Svo segir hún rétt si svona: „Einstaklingsfrelsi er það fallegasta sem til er“. Það er heilmikið til í því. Spurningin er bara, hvað hún meinar í alvöru?

Við erum stödd í Kaupmannahöfn á þjóðhátíðardegi Dana, 6. Júní árið 1990 – fyrir næstum aldarfjórðungi síðan. Utanríkisráðherrar Evrópuríkja, sem og Bandaríkjanna og Kanada, eru hér samankomnir. Fundurinn var einn af mörgum, sem snerust um að binda endi á Kalda stríðið. Á dagskrá þessara funda voru samningar um afvopnun og samdrátt í herafla; um friðsamlega sambúð fyrrverandi fjandmanna; um virðingu fyrir almennum mannréttindum og sjálfsákvörðunarrétti þjóða.Við erum stödd í Kaupmannahöfn á þjóðhátíðardegi Dana, 6. Júní árið 1990 – fyrir næstum aldarfjórðungi síðan. Utanríkisráðherrar Evrópuríkja, sem og Bandaríkjanna og Kanada, eru hér samankomnir. Fundurinn var einn af mörgum, sem snerust um að binda endi á Kalda stríðið. Á dagskrá þessara funda voru samningar um afvopnun og samdrátt í herafla; um friðsamlega sambúð fyrrverandi fjandmanna; um virðingu fyrir almennum mannréttindum og sjálfsákvörðunarrétti þjóða.

segir Jón Baldvin Hannibalsson í ítarlegu viðtalivið eistneska blaðamanninn ASK ALAS, í KESKUS, eistnesku mánaðarriti um menningu og stjórnmál.segir Jón Baldvin Hannibalsson í ítarlegu viðtalivið eistneska blaðamanninn ASK ALAS, í KESKUS, eistnesku mánaðarriti um menningu og stjórnmál.

Páskar, bíblían, Gamla testamentið – og svo það nýja: Fjallræðan – stefnuyfirlýsing byltingarmannsins: Það sem þér viljið, að aðrir menn gjöri yður, það skuluð þér og þeim gjöra. – Þessi boðskapur var settur fram til höfuðs þeim öflum, sem beita rangsleitni, ofbeldi og kúgun til að verja forréttindi, sem fengin eru og varin með valdi. Þetta er stefnuskrá jafnaðarmannna gegn faríseum forréttindanna. Hún var það þá, hún er það enn, hún blífur – þrátt fyrir allt og allt.

Er innlimun Krímskagans – sem sjálfstjórnarhéraðs í Rússneska sambandsríkið bara fyrsta skrefið? Er áætlun Putins að fylgja þessu eftir í Suð-Austurhéruðum Úkraínu, þar sem rússneski þjóðernisminnihlutinn er öflugur? Hvað með Eystrasaltsþjóðirnar – Eistland og Lettland sér í lagi – þar sem rússneski þjóðernisminnihlutinn er hlutfallslega enn fjölmennari? Kenning Putins, um rétt móður Rússlands til að vernda rússneska þjóðernisminnihlutann í grannríkjunum, á ekki síður við þar. Heræfingar á landi og í lofti rétt handan landamæra Eistlands og Lettlands minna óþægilega á liðna tíð. En öfugt við Úkraínu hafa Eystrasaltsþjóðirnar þrjár nýtt tímann frá endurheimt sjálfstæðis (1991) með því að baktryggja nýfengið frelsi með aðild að bæði Evrópusambandinu og NATO. Dugar það?

SAMKOMULAG hefur tekist, fyrir milligöngu lögmanna aðila, milli rektors f.h. Háskóla Íslands og Jóns Baldvins Hannibalssonar, fv. Ráðherra, um lausn ágreiningsmála, sem risu haustið 2013.
Aðalatriði samkomulagsins eru eftirfarandi:

• Rektor biður Jón Baldvin afsökunar á, að málsmeðferð hafi verið ábótavant og bitnað að ósekju á honum.
• Rektor staðfestir, að Jón Baldvin uppfylli allmenn hæfisskilyrði, sem gerð eru til stundakennara við Háskóla Íslands.
• Rektor staðfestir, að Háskóli Íslands muni í framtíðinni leitast í hvívetna við að fara að lögum í tilvikum, sem tengjast Jóni Baldvini.
• Háskóli Íslands greiðir Jóni Baldvini bætur að fjárhæð 500 þúsund kr., en hann hafði lýst kröfum á hendur háskólanum um miskabætur, auk greiðslu fyrir töpuð laun og áfallinn kostnað.
• Með vísan til ofanritaðs samkomulag féllst Jón Baldvin á að falla frá málshöfðun á hendur háskólanum og einstökum starfsmönnum hans.

Jólin eru hátíð fjölskyldunnar. Og vináttunnar. Þótt myrkrið umlyki okkur, njótum við samvista við ástvini fyrir framan heimilisarininn – við kertaljós (og yl af hitaveitunni). Skata og brennivín (alla vega fyrir Vestfirðinga), og lotteríið með rjúpuna á aðfangadag. Og svo er það lambalærið, hamborgarhryggurinn, hangikétið. Súkkulaði með rjóma og pönnukökur inn á milli. Og sofið fram úr. Þetta blífur, þrátt fyrir allt.

Í áratug hefur sáttaviðleitni minni verið mætt með ískaldri þögn, ósönnum söguburði, eftiráspuna, illmælgi á bak, hatri og hefnigirni. Fyrst var leitað til lögreglu og saksóknara og reynt að fá óvininn dæmdan. Þegar ákæruvaldið vísaði kærunum frá, var áfrýjað til “dómstóls götunnar” gegnum fjölmiðla. Það telst sætur sigur, ef það tekst að ræna óvininn mannorðinu. Það var jú ætlunin frá upphafi.

Flestir viðurkenna – a.m.k. í orði kveðnu – að mannréttindi í réttarríki byggi á því að grundvallarreglan “saklaus uns sekur fundinn fyrir dómi” sé í heiðri höfð og virt í reynd. Samt virðist það vefjast fyrir mörgum, þegar á reynir.